هنر متعهد، راهنمای انسان در جهان

هستند متفکرانی که به این سیاق و باور هستند که در باب حقیقت و هنر نمی توان تعریف انتزاعی و مطلق و یا متافیزیکی ارائه کرد. شاید این نکته ما را بتواند راهنما باشد که اثر هنری در ژرفای محتوا و فرم خود با مخاطب از درون یک وضعیت تاریخی سخن می گوید. و اگر چنین باوری را ما بپذیریم، اثر هنری تمامی کاستی ها و ابهامات وضعیت تاریخی را در خود دارد. اما اگر نگاه ژرف تری بیندازیم با این پرسش رو به رو می شویم:« چرا آثاری در ایران و دیگر کشورهای جهان هستی از گستره تاریخی خود عبور کرده اند و باز هم ما با اثر هنری پویا روبرو هستیم؟»

در این گستره تناقض های بسیار در این مورد بین مفسران و اصحاب فکر و اندیشه شکل می گیرد. برخی به هنر به عنوان جایگاه مستقل از اثر هنری طرح موضوع می کنند، برخی دیگر از یک دیالکتیک مفهومی میان تناقض ها سخن می رانند.

در این مجال برای فرار از کوره راه های هایدگری و ... و رو به زبانی ساده به منظور درک بهتر موضوع، شاید همان نگاه و بینش فلسفه اسلامی در باب هنر ما را راهگشا باشد.

هنر را انسانی کامل و نیک پدید می آورد که در بینشش جستجوی حقیقت مطلق خانه کرده است. اثر هنری که با این بینش خلق شود برانگیزاننده خیال و آزادساز از هر گونه فایده گرایی تلذذ خواهد بود. انسان کنونی در جهان و جریان زندگی در مصرف، سودجویی و کار و درآمد حل می شود. در چنین جهانی تخیل فرسوده می شود. شوق دانستن و شناخت به پایین ترین درجه نزول می کند و در آخر امر  روح است که در این جهان پژمرده می شود. حال هنر ریشه دار در حقیقت ازلی، هنری که به دنبال «الله نور السماوات والارض» باشد می تواند با تاثیر بر ذهنیت قوای درونی مخاطب را از زنجیرها رها ساخته و شناخت را برای مخاطب امر دست یافتنی سازد.

در پرتو چنین تفکری که در تمام آثار عرفانی-اسلامی ایران و جهان اسلام ما با آن رو به رو هستیم، زیبایی را حُسن و نیکویی شناخت ساز نام برده اند و این زیبایی با اتکا بر دیدگاه جلالی و جمالی است و هر انسان با اتکا به این دو باب، مسیر طی می کند.

هنر متعهد که پاسخ به هنر برای هنر است در جریان اندیشه و فلسفه هنر با اتکا به همین آرا در صدد است مخاطب را از سرگرمی بی حاصل برهاند و به محتوای قابل اتکا سوق دهد.

هنر انقلاب اسلامی با چنین فتح بابی در صدد است هنر متعهد به حقیقت را با اتکا به آرای جهان اسلام به مخاطب عرضه دارد. مخاطبی که در جهان عینی گرایی و عقل گرا همه چیزش کمی شده است. این مخاطب نیاز به مسیر پر نور دارد که در پرتو حُسن اثر هنری هنرمند متعهد به حقیقت ازلی شکل گرفته است. هنری که قصد تذکر را دارد و هنر متعهد در جهانی که به قول هایدگر، تکنولوژی نماد اصلی تعارض خشونت آمیز ما به طبیعت و خواست متافیزیکی برای ما تسلط بر طبیعت است؛ می تواند انسان را راهنما باشد.

مصطفی حسینی- سرپرست حوزه هنری استان سمنان