آزاد: فاصله اثر هنری هنرمند از مردم مهم‌ترین ضربه به جریان هنر انقلاب است.
محمدرضا آزاد، کارشناس و پژوهشگر تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری به ماسبت هفته هنر انقلاب در مورد شاخصه‌های هنرمند انقلابی گفت: انقلاب به معنای قلب یا به تعبیری تغییر است و شاخصه هنر و هنرمند هم ریشه در تغییر دارد. تغییر در خود هنرمند، و ایجاد امری خلاق. و نیز تغییر در مخاطب و ایجاد نگرش جدید یا عمیق در او. مکتب‌های ادبی و هنری در دوره‌های مختلف که ثمره تولیدات هنرمندان زمانه خود بوده و هستند نشان از رویکرد انقلابی هنر دارد. پس مهم‌ترین شاخصه هنرمند انقلابی شناخت دقیق او از جهانی است که در آن حیات دارد و جهان ایدئالی که باید باشد. نگرش دقیق و تیز بین هنرمند و شناخت او از پدیده های اطراف، مخاطبان و تشخیص صلاح و مصلحت‌ها از ملزومات هنرمند انقلابی است.
وی افزود: دیگر مهم شناخت ابزار لازم و تکنیک‌هایی است که بتواند تفکر انقلابی را در قالبی هنری ارائه کرده و این ظروفیت و توانش را داشته باشد که جریان‌های انقلابی را در جامعه شکل بخشد و مخاطبان را با انقلاب هنری خود همراه سازد. البته شاخصه بسیار مهم دیگر، روحیه انقلابی هنرمند است و آن است که فعل خواستن، انجام، و مبارزه برای به سرانجام رساندن را صرف کند. اما در انقلاب اسلامی ایران نیز هنرمندان زیادی بوده و هستند که در برهه‌های مختلف مانند دوره حرکت‌های نرم و مخفی و دوره‌های شور عیان انقلاب و حتی جنگ و سازندگی با روحیه انقلابی آثار بزرگی را خلق و جریان‌های انقلابی را ترویج کرده‌اند.
آزاد در مورد رابطه رویکرد هنری انقلاب و چگونگی جذب مخاطب گفت: در درجه اول می‌بایست اثر هنری برآمده از گفتمان مردم و تاثیرگذار بر گفتمان مخاطب باشد. فاصله گرفتن هنرمند و اثر هنری از مردم می‌تواند مهم‌ترین ضربه را به جریان هنر وارد سازد. انقلاب‌ها توسط مردم شکل می‌گیرند و تاثیر آن هم بر مردم است و این یعنی حیات و جریان زندگی انقلابی. وقتی اثر هنری در این مسیر حرکت کند مخاطب هم با آن همراه می‌شود. هنر انقلابی نگاه از پایین به بالا را دارد یعنی تغییر مردمی؛ اما آن زمان که هنرمند از انقلاب تنها نگاه حاکمیتی و دستورهای حاکمیتی برای مردم را دنبال می‌کند آنجا است که هنر انقلابی لطمه می‌خورد.
این هنرمند افزود: در جهان ادبی و هنری آثار بسیاری همچون «بینوایان» وجود دارند که ماندگار شده‌اند و هنوز هم که هنوز است با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کنند. بخش بزرگی از این موفقیت ریشه در همین مهم دارد.
آزاد درخصوص فعالیت‌ها و تاثیر حوزه هنری در 40سال پس از پیروزی انقلاب در پیشبرد اهداف هنر انقلابی گفت: بر کسی پوشیده نیست و البته تاریخ و گذشته هم گواه است که حوزه هنری از جمله مهم‌ترین مراکزی است که بنیان‌گذار، مقوم و معرفی کننده هنر و هنرمند انقلابی در جمهوری اسلامی و بوده است. حوزه هنری در همان ابتدا که به عنوان محفلی برای هنرمندان انقلابی و بدون هیچ تابلو یا نشان به راه افتاد این فرصت را به‌وجود آورد تا هنرمندان انقلابی. کسانی که در بطن انقلاب در مساجد بودند کار کنند. تجربه کنند، شناسانده شوند، و جریان هنر انقلابی را ترویج دهند. شاخص‌ترین هنرمندان رشد یافته در انقلاب اسلامی در همه زمینه‌ها سینما، تجسمی، تئاتر، موسیقی ادبیات و... در همین مرکز جمع شده کار کردند. عصر سوره به راه انداختند و تولیدات خود را در کشور به اجرا گذاشتند.
وی افزود: نقش حوزه هنری در معرفی جریان هنر انقلابی غیر قابل انکار است و البته مهم‌ترین رمز پیروزی‌اش هم همراه کردن هنرمندانِ مردمی، انقلابی و دغدغه‌مند به همراه ایجاد فرصت کار برای آن‌ها، تجربه و برجسته شدن است.
آزاد ادامه داد: ما روی حوادث کلی، سیاست‌های کلی تا حدودی کار کرده‌ایم اما انقلاب در همه ارکان زندگی نقش داشته است. انقلاب در یک خانواده، فامیل، شهر، کشور، نگرش‌های متفاوت را ایجاد کرده است. این تعامل یا تضاد نگرش، خود بستر خوبی برای هنر و خلق درام است. انقلاب مسیر اقتصادی و تجاری کشور را دچار تحول و دگرگونی کرد. این تغییر نیز می‌توان زمینه خوبی برای درام باشد.
وی در همین راستا افزود: انقلاب با تغییر طبقات اجتماعی، مهاجرت، جنگ، روابط رمانتیک، نگرش‌های متضاد و بسیاری دیگر از زمینه‌ها ایجاد کنش کرده و این‌ها هم می‌تواند زمینه‌ساز درام باشند. اما مهم‌ترین چیزی که در تولیدات هنری انقلاب مغفول مانده روابط انسانی و تعاملات آن است و جای آن دارد مورد توجه جدی‌تر قرار گیرد.
آزاد در پایان گفت: شاید برای من خیلی سخت باشد از فرد خاصی نام ببرم چون اولا تخصص لازم در همه رشته‌ها را ندارم و دیگر اینکه درهر رشته افراد شاخص زیادی بوده‌اند. البته کسانی مسیر خود را تغییر داده‌اند. و کسانی نیز امروز حتی نامی هم از آن‌ها به جا نمانده است. اما نمی‌توان در سینما نام مرحوم ملاقلی‌پور و ابراهیم حاتمی‌کیا را حذف کرد. چرا که آن‌ها به سینمای انقلاب هویت دادند. آن‌ها جرات کار کردن فیلم‌سازان را بالا بردند. ما در هنرهای تجسمی نمی‌توانیم نام خسروجردی، پلنگی، چلیپا، عالی را از یاد ببریم. چون این افراد جریان هنرهای تجسمی انقلابی را زنده نگه داشتند. سید حسین حسینی، قیصر امین پور و سبزواری هم در شعر انقلاب نامی برای خود دارند و همین‌طور است هنرمندان بسیاری در هنرهای دیگر که هر کدام شاخصه‌های مهمی را در هنر انقلاب به نام خود ثبت کرده‌اند.
خاطرنشان می‌شود هفته هنر انقلاب با برگزاری نمایشگاه‌های عکس و تجسمی، کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی، اکران فیلم و اجرای تئاتر از 20 تا 26 فروردین‌ماه در حوزه هنری برگزار می‌شود.
لازم به یادآوری است هفته جشن هنر انقلاب با هدف معرفی چهره‌‌های هنر انقلاب و مرور برخی از آثار فرهنگی و هنری مربوط به این مفهوم در یک سال اخیر، هم‌زمان با سالروز شهادت سید مرتضی آوینی برگزار می‌شود.
